Wanneer we creaties van AI-tools zoals ChatGPT of Midjourney beschouwen, rijst de vraag wie de auteursrechten bezit. Deze vraag is complexer dan op het eerste gezicht lijkt, gezien AI niet aansluit bij de traditionele veronderstellingen van het auteursrecht, vastgesteld sinds de vroege 18e eeuw. Ondanks deze mismatch, kan het recht flexibel genoeg zijn om deze nieuwe ontwikkelingen te accommoderen.
De Kern van Auteursrecht
Het auteursrecht, zoals omschreven in artikel 1 van de Auteurswet, biedt de maker of diens rechthebbenden het exclusieve recht om het werk te publiceren en te vermenigvuldigen, binnen de wettelijke grenzen. Dit recht erkent de creatieve inspanningen van de maker.
Een centrale vraag is wat als een ‘werk’ wordt beschouwd. Het Europese Hof van Justitie vereist dat een werk een ‘eigen intellectuele creatie’ is. Dit houdt in dat er een persoonlijke, creatieve inspanning moet zijn, hoe minimaal ook. Een recente rechtszaak uit 2017 (bron: IE-forum) illustreert dit door te bepalen dat een eenvoudige, natuurgetrouwe foto van een autodashboard geen auteursrechtelijke bescherming geniet.
Creativiteit in het Tijdperk van AI
Met de opkomst van AI in creatieve processen, zoals het schrijven van artikelen of het ontwerpen van afbeeldingen, wordt de oorsprong van creativiteit onduidelijk. De rol van de mens in dit proces, vaak aangeduid als ‘prompt engineer’, is cruciaal, aangezien de input van de mens de richting van de AI bepaalt.
Echter, een recente zaak rondom de kunstenaar Kris Kashtanova en hun gebruik van Midjourney toont aan dat het auteursrecht complexer wordt wanneer AI betrokken is. Het US Copyright Office wees Kashtanova’s claim af, onderbouwend dat Midjourney-gebruikers niet de ‘auteurs’ zijn van de gegenereerde afbeeldingen, omdat de tool op onvoorspelbare wijze beelden genereert.
De Maker en Auteursrecht
De wet stelt dat de maker van een werk in principe de houder van het auteursrecht is. Dit kan complex worden in situaties zoals bij freelancers of bij gezamenlijke projecten. In het geval van AI-geassisteerde creaties, zoals die van Kashtanova, rijst de vraag wie de mede-auteur is – het bedrijf achter de AI-tool, of de tool zelf?
De Apenselfie Case
Een relevant voorbeeld in deze discussie is de ‘Monkey Selfie’-zaak van fotograaf David Slater. In 2017 oordeelde een hof van beroep dat dieren geen auteursrecht kunnen bezitten. Deze zaak benadrukt de complexiteit van het vaststellen van auteurschap wanneer niet-menselijke entiteiten betrokken zijn.
AI en Juridische Uitdagingen
Het gebruik van AI in creatieve processen roept vragen op over de juridische status van AI-gegenereerde werken. Zoals bij het Europees Octrooibureau, dat in 2021 een octrooiaanvraag van een AI, DABUS, afwees omdat een ‘uitvinder’ volgens hen een mens moet zijn.
De Rol van Brondata in AI
Het debat strekt zich ook uit naar de brondata gebruikt voor het trainen van AI. OpenAI’s recente besluit om robots.txt te respecteren in hun training van AI-modellen is een voorbeeld van de complexiteit rondom het gebruik van beschermd materiaal voor AI-training.
Conclusie en Toekomstperspectief
De juridische wereld blijft zich aanpassen aan de uitdagingen die AI met zich meebrengt op het gebied van auteursrecht. Terwijl rechtszaken voortduren en de technologie zich snel ontwikkelt, blijven vragen over auteurschap en creativiteit in het AI-tijdperk onbeantwoord.
Wilt u meer weten over dit onderwerp, stel een vraag aan advocaten.nl of bel met 0900-advocaten.