Wie betaalt proceskosten?

In civiele rechtszaken en bestuursrechtelijke zaken betaalt u in principe zelf. U moet hierbij denken aan griffierechten, kosten voor de advocaat of gemachtigde en kosten voor deskundigen die u wilt inschakelen.

De uitkomst van een procedure valt niet vaak te voorspellen. In veel procedures kan de rechter bij de uitspraak de verliezende partij een veroordeling in de proceskosten opleggen die verband houdt met de procedure zelf.

Dit zijn bijvoorbeeld de kosten van de advocaat van de wederpartij, de door de wederpartij gemaakte kosten zoals het griffierecht, kosten van deskundigen die de wederpartij heeft betaald, etc. Onder de kostenveroordeling kunnen de volgende kosten vallen:

• salaris van advocaat of deurwaarder
• onkosten voor getuigen of deskundigen
• reis- en verblijfskosten
• griffierecht
• dagvaardingskosten
• uittreksels

Proces verloren

In civiele rechtszaken en bestuursrechtelijke zaken kan de rechter beslissen dat de verliezende partij de proceskosten van de tegenpartij moet betalen. Dit heet de kostenveroordeling.

Verliest u een rechtszaak, dan betekent dit niet automatisch dat u moet betalen. De rechter bekijkt per geval of de verliezende partij (een gedeelte van) de proceskosten van de winnende partij moet betalen.

Civiele zaken

De rechter kan in civiele zaken de partij die ongelijk heeft gekregen veroordelen om de proceskosten van de tegenpartij te betalen. Als geen van beide partijen volledig gelijk heeft gekregen, betaalt ieder zijn eigen proceskosten.

Onder de kostenveroordeling kunnen de kosten voor rechtsbijstand (advocaat) vallen, maar ook de kosten van getuigen, deskundigen, reis-en verblijfkosten, van uittreksels en verdere buitengerechtelijke kosten.

Advocaatkosten

Bij een kostenveroordeling wordt het salaris van de advocaat begroot volgens het liquidatietarief, waarbij het bedrag van de te liquideren kosten afhankelijk is van de verrichte (genormeerde) werkzaamheden en van het belang van de zaak. Hoewel deze tarieven niet bindend zijn, worden zij in beginsel door de gerechten gevolgd. Ook bij een minnelijke regeling pleegt op basis hiervan afgerekend te worden.

Het bedrag van de te liquideren kosten is enerzijds afhankelijk van de verrichte werkzaamheden en anderzijds van het belang van de zaak. Voor meer informatie daarover leest u hier verder …

De veroordeling in de kosten van de advocaat varieert tussen de enkele honderden euro`s tot vele duizenden euro`s in zaken met een groot financieel belang. Het is dus van belang vooraf een inschatting te aken van het risico van het verlies van de procedure.

NB: De geliquideerde kosten staan niet gelijk aan de werkelijke kosten van advocaat! Die kosten hangen af va de afspraak die u hebt gemaakt met uw advocaat, en dus het honorarium dat hij in rekening brengt. Dus ook indien een de procedure wint wil dat niet zeggen dat alle kosten van uw advocaat ook door de wederpartij worden vergoed. Laat u zich vooraf goed voorlichten over de gevolgen van de uitkomst van een procedure en de proceskostenveroordeling.

Buitengerechtelijke kosten

Buitengerechtelijke kosten zijn geen proceskosten, maar kosten die worden gemaakt in de fase voorafgaand aan het proces. De rechter kan bepalen dat de partij die in het ongelijk is gesteld ook deze kosten moet vergoeden. Hij kijkt dan of de kosten gerechtvaardigd waren gezien het belang en naar de ingewikkeldheid van de zaak. Zolang de rechter nog geen kostenveroordeling heeft uitgesproken, moeten partijen zelf voor de betaling daarvan zorgen. Voor het berekenen van de buitengerechtelijke kosten kan de rechter de richtlijnen hanteren zoals opgenomen in het rapport “Voorwerk II” van de NVvR. Het rapport is te vinden viarechtspraak.nl en is gepubliceerd in het Advocatenblad.

Kostenveroordeling

Veroordeelt de rechter u in de proceskosten van de tegenpartij, dan moet u deze proceskosten geheel zelf betalen. U kunt hiervoor geen vermindering aanvragen. Ook als u een zogenaamde toevoeging heeft (gesubsidieerde rechtsbijstand), moet u de proceskosten zelf betalen. De toevoeging krijgt u wel voor de kosten van uw eigen advocaat, maar niet voor de kosten van de advocaat van de tegenpartij.

Rechtszaak gewonnen

Wanneer u een civiele of bestuursrechtelijke zaak wint, kan de rechter uw tegenpartij veroordelen tot het betalen van uw kosten. U moet deze proceskosten dan zelf van de tegenpartij terugvorderen. Houd er hierbij rekening mee dat de proceskosten in civiele rechtszaken niet in alle gevallen inbaar zijn. De verliezende partij moet over de middelen beschikken om u te kunnen betalen.

Proceskosten bestuursrecht

Wanneer u in een bestuursrechtelijke procedure met een bestuursorgaan in het gelijk wordt gesteld, krijgt u de proceskosten vergoed. De vergoeding die u ontvangt, verschilt per zaak en hangt onder meer af van het werk dat een rechtsbijstandverlener in een zaak heeft verricht.

Verliest u een bestuursrechtelijke zaak, dan veroordeelt de rechter u normaal gesproken niet tot het betalen van de proceskosten van het winnende bestuursorgaan.

Echtscheiding

In echtscheidingszaken wordt zelden tot nooit een veroordeling in de proceskosten uitgesproken. Beide partijen worden in dat geval in gelijke mate verantwoordelijk geacht voor de aanleiding va de procedure, en worden daarom de kosten gecompenseerd. Ook in procedures die daarmee verband houden, zoals een procedure over wijziging  van de de alimentatie, de echtelijke woning of omgang met kinderen wordt zelden een kostenveroordeling uitgesproken.